Pokonaj swój lęk…
Kiedy dziecko zaczyna się jąkać, w głowie rodzica często pojawia się wiele pytań związanych z lękiem:
- Dlaczego akurat on/ona?
- Czy on/ona z tego wyrośnie?
- Gdzie popełniliśmy błąd?
- Czy czegoś się wystraszył/-a?
- Co mamy teraz zrobić?
Drogi Rodzicu, nie jesteś winny pojawieniu się jąkania u dziecka, a lęk przed nieznanym przez nas zjawiskiem jest naturalny.
Jąkanie nie jest winą rodziców.
Przede wszystkim warto podkreślić raz jeszcze: Jąkanie nie jest winą rodziców. Trudności w mówieniu pod postacią jąkania mają podłoże genetyczne i neurofizjologiczne. Tak więc, aby zaczęło być ono obecne u dziecka, musi zaistnieć szereg czynników, na które nie mamy wpływu.
Największym wrogiem jest tabu.
Kiedyś panował pogląd, że mówienie o jąkaniu z dzieckiem może pogorszyć stan jego mowy. Aktualnie nie ma badań naukowych, które potwierdzałyby trafność tej tezy. Wręcz przeciwnie – udowodniono, że otwarte mówienie o jąkaniu może być nieocenionym wsparciem dla dziecka. Wiele małych dzieci jest świadomych swoich trudności w mówieniu. Jeśli maluch zacznie się przejmować swoimi trudnościami, może wykształcić się u niego negatywna postawa wobec własnego jąkania, co z kolei może prowadzić do:
- pojawienia się reakcji walki z jąkaniem (bloki, dodatkowe napięcie i współruchy w obrębie ciała)
- lęku przed mówieniem
- wycofywaniem się z komunikacji
- obniżenia poczucia własnej wartości
- unikania/zamieniania pewnych słów na inne, a w konsekwencji niemożności wyrażenia siebie podczas rozmowy.
Otwarte mówienie o jąkaniu może być pomocne.
Jeżeli u dziecka widoczne są objawy smutku, niepokoju czy frustracji podczas wypowiadania się i lęku przed mówieniem, warto porozmawiać z nim o jego trudnościach. Otwarte mówienie o jąkaniu i pokazanie dziecku, że każdemu się czasem zdarza “potknąć” na słowach pozwala przełamać tabu, które krąży wokół jąkania. Dzięki otwartości i rozmowie możemy wesprzeć dziecko, aby poradziło ono sobie z jąkaniem również na poziomie emocjonalnym.
Konsultacja logopedyczna odpowiedzią na wątpliwości rodzica.
Jeśli jąkanie jest źródłem niepokoju u dziecka i jego rodziców, warto udać się na konsultację do logopedy specjalizującego się w diagnozie i terapii jąkania. Podczas spotkania diagnostycznego specjalista przeprowadzi wywiad i ewentualne badanie, a także określi czynniki ryzyka utrzymania się jąkania. Jeśli zajdzie taka potrzeba, logopeda wdroży odpowiednie oddziaływania, aby dziecku mówiło się łatwiej.
Jąkanie to nie wyrok
U wielu małych dzieci do siódmego roku życia trudności w mówieniu ustąpią samoistnie. Niektórym dzieciom jednak pomaga interwencja pośrednia (praca ze środowiskiem dziecka) i/lub bezpośrednia (oparta na pracy z dzieckiem).
Nie zmienia to jednak faktu, że osoby z jąkaniem również mogą się efektywnie komunikować, a jąkanie nie musi wywierać wpływu na ich życie. Dzięki rozpowszechnianiu wiedzy na temat jąkania możemy stworzyć bezpieczną przestrzeń, w której osoby z jąkaniem będą wypowiadać się bez wstydu i lęku przed oceną.
ABC udanej komunikacji
Wsparcie w rozmowie można okazać dziecku poprzez:
- uważne słuchanie
- skupianie uwagi na tym, CO mówi, a nie na tym, JAK mówi
- cierpliwość i pozwolenie na wypowiedzenie się do końca, bez presji czasowej
- nieprzerywanie wypowiedzi, mówienie po kolei
- niedokańczanie komunikatów za dziecko (chyba, że o to poprosi)
- unikanie kierowania “rad” typu “mów powoli”, “oddychaj spokojnie” – to wcale nie pomaga, a może nasilić stres u osoby z jąkaniem, ponieważ skupiona jest ona wtedy na technice mówienia zamiast na tym, co chce przekazać.
Bibliografia
- Kelman E., Nicholas A. (2013). Praktyczna interwencja w jąkaniu wczesnodziecięcym. Gdańsk: Harmonia Universalis
- Jak mówić w szkole o jąkaniu? Podręcznik dla nauczycieli i logopedów (2012). Katowice: Centrum Logopedyczne
- Carl W. Dell Jr. (2019) Terapia jąkania u dziecka w młodszym wieku szkolnym. Wydawnictwo Impuls
