Czy w terapii jąkania zawsze chodzi tylko o płynne mówienie?
Istnieje przekonanie, że w terapii jąkania pracuje się wyłącznie nad uzyskaniem płynnej mowy. Nic bardziej mylnego! W tym artykule przedstawię różne podejścia, które są stosowane w terapii osób z jąkaniem.
W logopedii wyróżniamy dwa główne nurty w terapii jąkania:
- mówienie bardziej płynne, oparte w dużej mierze na upłynnianiu mówienia
- jąkanie bardziej płynne, oparte na zmniejszeniu objawów jąkania i zaakceptowaniu go.
Istnieje również podejście zintegrowane oparte na łączeniu technik z obu wyżej wymienionych podejść terapeutycznych.
Na czym polega jąkanie bardziej płynne?
Najważniejszym celem terapii w tym nurcie terapeutycznym jest zmniejszenie reakcji unikania i lęku przed mówieniem, a także zmiana nastawienia i postaw wobec własnego jąkania. W tym celu stosuje się ćwiczenia, których celem jest odczulenie klienta na własne jąkanie. Ponadto klient uczy się nowego sposobu mówienia poprzez modyfikację momentów zająknięć. Dzięki temu zmniejszeniu ulegają reakcje walki i łagodnieje charakter trudności w mówieniu (np. zamiast bloków pojawiają się łagodne powtórzenia).
Na czym polega mówienie bardziej płynne?
W tym nurcie terapeutycznym płynność mowy uzyskuje się poprzez modyfikację sposobu mówienia. W porównaniu z poprzednim podejściem tutaj kładzie się niewielki nacisk na usuwanie lęku przed mówieniem i reakcji unikania. Celem terapii jest osiągnięcie spontanicznej lub kontrolowanej płynności wypowiedzi. Płynne mówienie uzyskuje się dzięki zastosowaniu różnych technik, takich jak.: spowolnienia tempa mówienia, przedłużania samogłosek, nauki delikatnego startu mowy, czy np. technik rytmizacji mowy i wystukiwania sylab.
Na czym polega podejście zintegrowane?
Podejście zintegrowane – jak sama nazwa wskazuje – łączy dwa wcześniej opisane. Bardzo często terapię u osób dorosłych zaczyna się od wprowadzenia technik upłynniających mówienie, a następnie wprowadza się techniki z nurtu modyfikacji jąkania.
Które z podejść wybrać?
Podejście, które będzie odpowiednie dla danego klienta wybiera logopeda po spotkaniu diagnostycznym. Terapia w nurcie modyfikacji jąkania może być skuteczna u tej grupy osób, u których widać duży wpływ jąkania na życie osobiste. Osoby te często prezentują wysoki poziom logofobii (lęku przed mówieniem) i borykają się z negatywnymi reakcjami środowiska. Natomiast dla osób, które nie prezentują negatywnych postaw wobec jąkania dobrym rozwiązaniem może być podejście oparte na mówieniu bardziej płynnym. Jąkanie dla tej grupy klientów często jest pewną trudnością, jednak nie wpływa ono na podejmowanie wielu życiowych decyzji (np. zawodowych). Podejście zintegrowane może okazać się pomocne dla osób, które wskazują na pewien poziom lęku przed mówieniem, jednak nie znajduje się on na zbyt wysokim poziomie.
Wiele korzyści niesie za sobą podejście zintegrowane, jednak należy pamiętać, że dobór metod terapeutycznych musi być poprzedzony rzetelną diagnozą i wywiadem. Nierzadko stosuje się również tzw. terapię próbną, aby sprawdzić, czy dane podejście jest dobrym rozwiązaniem dla potrzeb konkretnej osoby.
Bibliografia
Guitar B., Peters T.J. (2014). Dobór metod terapii jąkania. Przewodnik dla logopedów. Katowice: Centrum Logopedyczne
